Op dinsdag 25 februari pak ik de draad weer op, ik ga weer op pad om uit te leggen hoe ik tot de inzichten gekomen ben die ik gebruik om mensen te helpen plannen te maken om hun woning, bedrijf, flatgebouw of straat te verduurzamen.

De zin en onzin van isoleren, het belang van kieren dichten en dus van ventileren, het in stappen toewerken naar een situatie waarin iets anders dan aardgas de logische volgende stap wordt. Met een man of 20 ga ik op basis van jullie eigen vraagstukken een hele dag met deze materie aan de slag en of je nou projectontwikkelaar, energiecoach, beleidsambtenaar, architect, installateur, nieuwbouw-koper of huiseigenaar bent, het is voor iedereen interessant en leuk omdat de vragen over je eigen woning gaan!

We zijn te gast bij BUVA in Barendrecht, een grote leverancier van hang en sluit-werk, ventilatie-oplossingen en de wereldberoemde Buva-solidseal renovatie rubbers :-). We hebben daar een hele leuke zaal ter beschikking gekregen waar we op ons gemak met alle vragen aan de slag kunnen.

Tussen de middag lunchen we (kosten zitten bij de prijs in).

Schrijf je snel in, er zijn maar 20 stoelen beschikbaar.

Ik heb er weer zin in!

Lars Boelen

The CO₂-pie per generation

Back in november 2013, way before the Paris Climate Agreement, the International Energy Agency delivered its yearly World Energy Outlook. On page 5 of the press information kitt I found this graph:

You see, we have this little climate issue. There is a growing consensus that something needs to done about the rising temperatures, Australia burning, the melting ice caps. The world community seems to agree that we need to have some sort of ‘carbon budget’ that we must not exceed in order to prevent temperatures from rising 2 degrees above pre-industrial levels. The picture above tells this story. Sort of….

“Nice pie chart”, I thought. But than I looked again and saw the “1750-2011” label. Wait a minute! Is this pie chart really showing all the carbon ever used since James Watt invented the steam engine? Wow! The yellow slice is all the carbon that “we” will use between now and 2035, it’s our ‘budget’. The other slices are all the carbon used in history PLUS all the carbon ever to be used by mankind after 2035. I thought that that story needed more detail than a three slice pie chart. I created the graph below with data from 2012 on Carbon Dioxide Information Analyses Center:

(Reduction of CO2 emissions by 0.5% per year after 2012; 1/12 of CO2 budget remaining for all future generations.)

Inconvenient isn’t it? More than half of all the carbon dioxide mankind will ever emit will be from the generation now alive. All the cars, coal plants, holiday trips to the tropics, summer air conditioning, just-in-time production schemes, warehouse on wheels invented in the 70’s-80’s-90’s are using 2/3 of all fossil energy ever to be used by mankind. That is our generation doing this, we created this mess, we signed the climate contract with the planet blindfolded, we accepted the consequences.

The contract says we will leave as much fossil fuel (for heating homes, cooking and maybe even some driving) to our children as our (grand) parents used in the 50’s and 60’s of the last century.

I think that the whole WEO report can be binned and replaced with just one line of text:

Stop burning fossil fuels now!

Isn’t it a reassuring idea that our governments are using the WEO-report as a primary source for energy policy decisions, and it now contains very insightfull Climate Graphs as well!

2019 Update

Six years later, the Paris Agreement has dropped the thresholsd from 2 to 1.5 degrees celcius and we have 6 record years of carbon burning behind us. Also recent scientific insight suggests that the amount of cabon that can be emitted to stay below 1.5C was around 700 Gigaton in 2018 (substatntially more than was asumed in 2012). I found global carbon emission-data up to 2017 so that we now have an updated graph for 2020:

Controlled Collapse

The graph above is very friendly for our children, we are only required to lower our carbon use by 7% per year after 2025. Shouldn’t be that hard, it’s about the same speed at which we accelerated our consumption in recent years.

Weert, 7 november 2019 – Na jarenlang alles voor iedereen  uit te zoeken en voor te denken zijn we tot het inzicht gekomen dat we alleen vaart kunnen maken als we keuzes maken en onze werkwijze sterk vereenvoudigen.

Het eerste gevolg daarvan is dat we er in onze plannen voortaan altijd van uitgaan dat er overgeschakeld gaat worden naar WTW omdat door deze keuze vervolgstappen eigenlijk altijd op hun plek vallen. De eerste stap na het verbeteren is dan natuurlijk alle kieren dichten.

In ons boek over de werkwijze die we volgen is deze visie ondergebracht in hoofdstuk 2 en daar voor al onze lezers beschikbaar.

Plaatje bij artikel : we zien vaak dat comfort ingeleverd wordt voor een laag verbruik of vice versa. 

Het internet ontplofte vandaag, “in Roden komt een warmtepompfabriek die COP4 luchtwaterwarmtepompen die water van 80 graden maken.”

“Lars, wat vindt jij hier nou van?”,  “Pak maar in met je verduurzamingsplannen Lars want dit is plug en play keteltje vervangen, gas er uit, stroom er in en weer door…..”

If it sounds to good to be true, it usually is. Ik ben echt reuze benieuwd dus ik ben gaan zoeken en in dit blog hou ik bij wat er aan de hand is. De diverse journalisten hebben in ieder geval weer klakkeloos persberichten over zitten tikken en verdommen het opnieuw een zakjapanner te pakken om wat basis-rekenwerk te doen.

WuBaRo B.V.

vindbaarheid WuBaro met zoekmachines is slecht maar hun webadres is blijkbaar Wubaro.eu. Volgens de KvK opgericht in juni 2019. Er staan 7 andere bv’s op dat adres Grondzijl 10b, 9731DG Groningen geregistreerd.

Wat we weten over de pomp

In het interview hierboven zit een filmpje waarin de zijkant van de pomp getoond wordt en we kunnen een stukje van het typeplaatje zien (ge-update plaatje van een andere bron waarop alles te lezen is):

Model WS-40-KW (doet net als het persbericht een 40 kW warmtepomp vermoeden)
Rated Heating Capacity : 15 kW ……. uhm
Input power : 4 kW … waarmee we gelijk de COP weten : 15/4 = 3,75 ….
Current en Powersupply zijn beetje ambigu, we houden even de 4 KW van hierboven aan tot we weten of het 380 of de in NL gebruikelijke 400V is.

En dan het interessantste, er staat wat natuurkunde op :

opwarmen van 40 naar 80C 370L/uur (maar bij welke buitentemperatuur?)
De hoeveelheid warmte die er dan wordt toegevoegd is 4187 Joules x 40 graden x 370 liter = 61.967.600 Joules in 3600 seconden = 17.213 watt

opwarmen van 60 naar 80C 640L/uur (maar bij welke buitentemperatuur?)
De hoeveelheid warmte die er dan wordt toegevoegd is 4187 Joules x 20 graden x 640 liter = 53.593.600 Joules in 3600 seconden = 14.887 watt

Dit is dus ook in de verste verte geen 45 kW! We hebben dus echt met een 15 kW Warmtepomp te doen.

Maar wat mist : bij welke buitentemperaturen worden deze rendementen gehaald? Als dat bij 15 graden is… lekker belangrijk want dan heb je zoveel warmte niet nodig. Wat je minimaal wilt weten is de SPF, het gemiddelde rendement tijdens een Nederlandse winter van gemiddeld 7 graden plus de werkingsgraad bij -5, als het echt koud is.

Koudemiddel is R134A, 3200 gram
Dit koudemiddel is zwaar gereguleerd en het middel wordt op termijn verboden vanwege het gevaar voor de planeet, het is namelijk een gigantisch sterk broeikasgas. Het koudemiddel is geregeld in het nieuws vanwege illegale import (link). Het verbaast me ernstig dat zoiets revolutionairs werkt met een middel dat standaard gebruikt wordt in auto-airco’s en veel warmtepompboilers (i.v.m. de hoge temperaturen die R134A toestaat).

Geluidsdruk : 63 dB(A)

Dat wordt nog een uitdaging als wetgeving aangenomen wordt die 40 dB op de erfgrens gaat afdwingen.

Van de Wubaro.eu website

“De eerste twee type cv-ketels die we in productie hebben zijn de standalone ketels zonder warm kraanwater met een vermogen van 30kW en 45kW.  Deze eerste serie gasvrije cv-ketels is ontwikkeld in nauwe samenwerking met een bedrijf in China. Op een relevant onderdeel van deze ketels ligt een patent dat in handen is van de oprichter van Wubaro. Door ervaringen in Azië afgelopen jaren, waar de oprichter van Wubaro bij betrokken is geweest, is het moment aangebroken om een door-ontwikkelde unit met in Nederland ontwikkelde  besturingstechniek op de Europese markt te introduceren. De opgedane internationale ervaringen zijn gebruikt om deze nieuwe ontwikkeling voor toepassingen in woningen mogelijk te maken.”

Merk op dat ze in stappen van 15 kW omhoog gaan, dit zou betekenen dat de kleinste unt uit twee buitendelen van 15 kW bestaat?

Ik heb geen patent kunnen vinden op naam van Wubbo van der Roest…..

Ik kan sowieso bar weinig vinden over Wubbo, het is net of hij pas een paar jaar bestaat…. En welke warmtepompgoeroe heeft er op LinkedIn nou maar 1 recommendation, op het vakgebied van koeltechniek en dan ook nog van een verpleegster ? Het lijkt wel of Wubbo niet echt Wubbo is. Hallo journalisten, wanneer gaan jullie Google gebruiken om claims te onderzoeken?

Mijn visie

Hoge-temperatuur-warmtepompen zijn het goede antwoord op de verkeerde vraag (zie mijn blogs daarover op Installatie.nl). Want we moeten gewoon heel veel energie besparen om de Nederlandse klimaatdoelen te halen. Door lui een hoge temperatuurpomp te kopen (die bestaan al een poosje) en niets te doen aan de kieren en andere energieverliesposten draag je niets bij. De vlag uithangen want “wij zijn van gas los” zal heel snel niet meer geaccepteerd worden als geslaagde energietransitie.

De praktijk wijst uit dat het overgrote deel van de Nederlandse huizen prima kunnen draaien op 40-50 graden als er gezond geventileerd wordt, kieren gedicht worden en betaalbare schilverbeteringen zoals HR++ in plaats van thermopane uitgevoerd worden. En een beetje moderne CV-ketel kan prima op 40 graden gezet worden, en op die manier méér gas besparen dan door de elektriciteitscentrale overuren te laten draaien voor de hoge temperatuurpompen die staan te trappelen in de coulissen.

Tot zover

Naschrift 25 juli 2020 : 

De lening van de Rabobank kwam er, de aangifte wegens oplichting ook. Case closed.

Als je dit onderzoek leuk vond dan vind je ons e-book over zelf plannen maken voor het op een verstandige manier verduurzamen van je huis vast ook leuk.

Deze week kwamen we het weer tegen. Het gebeurde toen we met twee ondernemers aan tafel zaten, die wij uit pure belangstelling met elkaar in contact wilden brengen. Ze komen er in het gesprek met elkaar achter dat ze allebei producten en diensten hebben geleverd aan een energieneutrale nieuwbouw villa van een BN-er. De eerste reactie: “oh wat leuk, ik heb daar dit mogen doen” en “daar draait mijn installatie!”.

De tweede reactie: “er is wel iets misgegaan in het ontwerp. Het ingenieursbureau heeft heel erg vastgehouden aan een gekozen inferieur ontwerp”. Beide ondernemers hadden (terecht!) hun bedenkingen bij het ontwerp. We zaten daarna wat dromerig aan tafel en zeiden tegen elkaar; “wat zou het fijn zijn als er een goede adviseur aan boord zou zitten”. 

De volgende morgen zit ik tijdens mijn eerste koffie te beseffen dat dit lang niet de eerste keer is dat we dit meemaken. En prompt komt de derde reactie binnen via een berichtje op mijn telefoon van Lars.

Twee inzichten die in de kern laten zien wat er nog veel te vaak mis gaat:

1. er wordt onvoldoende samenwerkt;
2. we zeggen te weinig waar het op staat.

Overigens gebeurt dit ook bij opdrachtgevers die geen BN-er zijn. Maar mogelijk wel iets minder. Want hoe vaak krijg je de kans om ‘jouw’ product bij een BN-er toe te passen? Dat overkomt je niet vaak. Maar de transitie is pas echt geholpen als jouw product op een goede manier is toegepast bij deze BN-er. Want alleen als we “bull-shit” roepen als we het zien, en alleen als we integraal ontwerpen en samenwerken, kunnen we komen tot prestaties van woningen waar de bewoners blij van worden.

Zoals het nu nog te vaak gaat, staan we erbij en kijken er naar. Deelnemers aan het project voelen dat er keuzes gemaakt worden die niet kloppen. Maar wie durft er iets van te zeggen? En op basis waarvan dan? 

Daarom blijven we het herhalen: stel functionele prestatie eisen op met de opdrachtgever. Dan maakt het mogelijk om het gesprek veel objectiever met elkaar te voeren. Het geeft je houvast in het onderbouwen van je “bull-shit” claim.

Als leverancier en/of uitvoerder; stel jezelf de vraag: ben jij al klaar om “bull-shit” tegen de BN-er te roepen? Een mooie plaats om mee te experimenteren, denken wij. En de kans is groot dat je meer leert van een BN-er die boos op je wordt als je vasthoudt aan de kwaliteit waar je voor staat, dan je product hebben toegepast in een woning van een BN-er waarbij de woning niet zo goed presteert als kan met jouw werk erin. Want geen enkel product is zo goed dat het is opgewassen tegen een niet-integraal ontwerp en te weinig samenwerking.

Oh ja, en een onafhankelijke adviseur aan boord aan de zijde van de opdrachtgever? Dat kan zeker helpen. Maar wel eentje die de opdrachtgever er op voorbereidt dat hij of zij “bull-shit” gaat roepen als de adviseur dat ziet en deelnemers aan het project uitdaagt dat ook te doen met goede onderbouwing.

Makkelijker kunnen we het niet maken, wel leuker. Veel succes en plezier met het maximaal benutten van de kwaliteit van jouw product en diensten!

En toen waren er twee auteurs

Het is hard gegaan sinds ik met kerst bedacht dat er een boek moest komen over “Van Gas Los, maar hoe dan”. Voor ik het wist was er een samenhangende manier om een integraal plan te schrijven en voor ik het wist stond ik overal in het land voor zaaltjes vol geïnteresseerden uit te leggen wat ik dan bedacht had en hoe dat dan werkt. En, floep, voor het eest in 5 jaar zat de agenda helemaal vol met vragen van particulieren, woningcoöperaties, verenigingen van eigenaren, bedrijfseigenaren die plannen willen voor kantoren en ik vergeet vast nog wat catagoriën.

Halverwege de zomer vroeg bijna buurman Felix van Gemen, ik noem hem verder gewoon Felix, me of ik het leuk zou vinden om samen aan onze gezamenlijke passie  “echt goed advies voor particulieren opschalen” wilde oppakken. Ik kende Felix en zijn kwaliteiten al een poos en ik heb daar precies één nacht over geslapen. Ik leg nog wel een keer uitgebreid uit waarom ik zo zeker wist dat Felix de juiste zakenpartner was, dat is een boek waard. De korte reden is dat ik nog nooit iemand ben tegengekomen die zo gepassioneerd een onderwerp kan oppakken en doorgraven tot je het echt begrijpt en die dan die kennis met zoveel mogelijk mensen wil delen. Felix is bijvoorbeeld de bedenker van de NoRegret-rekentool waar ik zo veelvuldig naar verwijs. ‘nough said.

Goed, vanaf nu doen we dingen dus samen en een van de dingen die we de afgelopen maanden gedaan hebben is ruimte maken in onze agenda’s zodat we zo rond deze tijd vol samen aan de slag kunnen met het bouwen van ons gezamenlijke bedrijf Slimme Stappen. De kennis die we al adviserend opdoen leggen we als vanouds vast in het Paris Proof Plan en als eerste grote uiting daarvan hebben we de week van 7-11 oktober geblokkeerd. Geen klanten, alleen maar schrijven, schrijven, schrijven (en een verstandskiesextractie als afleiding aan mijn kant :-). Met aan het eind van die week een compleet nieuw ParisProofPlan e-book dat natuurlijk weer voor alle abonnees gratis beschikbaar komt.

We hebben echt zo krankzinnig veel nieuwe inzichten opgedaan de afgelopen maanden, en we zijn klanten op zo’n onwijs gave en innovatieve manier gaan helpen dat we letterlijk lopen te stuiteren om het met jullie te gaan delen.

Lars (en Felix dus)

ps. 2 december ben ik trouwens te vinden in Utrecht, bij ANNE, waar ik weer een PPP-inspiratiedag doe.

Inspiratiedagen Noord-Holland

Op 23 en 24 September kom ik helemaal uit Weert naar Noord-Holland om twee dagen lang te vertellen over mijn avonturen tijdens het verduurzamen van woningen, vakantieparkjes, kantoren, boerderijen en flats.

Ik deel wat ik leer en leerde, vertel hoe ik van solution architect veranderde in solution architect (maar dat daar nog geen woord voor is in de bouw).

Ik lardeer stukjes bouwfysica met praktijk-cases, marktontwikkelingen, oplossingen die werken, en oplossingen die niet werken en in de middag gaan we stoeien met vraagstukken die jullie inbrengen.

Ik heb er onwijs veel zin in, en als jij dat ook hebt, meld je dan aan via onderstaande links:

23 september in Wormer (Gemeentehuis)

24 september in Amsterdam (BeNext, Station Muiderpoort)

Ik heb er zin in!

Tot gauw,