Wat wij van onze klanten leerden

Over wat wij leerden van het helpen van particulieren en hoe dat uitmondde in de 80-60-40-praatplaat

De afgelopen jaren hielpen we talloze mensen die met verduurzamingsvragen naar ons toekwamen. Meestal was de vraag iets in de trend van “Ik heb alles al verduurzaamd en nu wil ik een warmtepomp” of  “Ik heb een jaren-dertig woning gestript en nu vraag ik mij af hoe ik hem nul-op-de-meter moet maken”.

Bij de keukentafelgesprekken die we na het kennismakingstelefoontje voerden kwamen we er vaak snel achter dat er naast het verduurzamingsvraagstuk onderliggende vragen lagen over levensloopbestendigheid, veiligheid, wooncomfort en de ratio achter investeringen in grote warmtepompen.

We merkten dat als we uitlegden dat een goede nulmeting in kaart kan brengen wat het uitgangspunt is en dat dit inzicht ook kan helpen een redelijk eindpunt vast te stellen dat past bij de ambitie van het gezin. De CO2-meter op tafel maakt ook meteen duidelijk wat een groot aandachtspunt is : die 2000 p.p.m. na een uurtje koffiedrinken is niet wat je wilt in je woonkamer.

Doordat we vervolgens een schets maakten van de route die afgelegd kan worden om uiteindelijk uit te komen bij een situatie waarin de logische volgende stap “iets anders dan aardgas” is brachten we rust in de tent. In stappen toewerken met een plan is zoveel relaxter dan onder dwang van een gemeente dit decennium het gas de deur uit moeten doen!

Samengevat de drie belangrijkste inzichten:

• Draagvlak voor uitvoering binnen het gezin worden sterker als ze integraal rekening houden met gezondheid, comfort, veiligheid, betaalbaarheid en niet alléén duurzaamheid

• Een goede nulmeting is waardevol bij het komen tot nieuwe inzichten voorafgaand aan de planvorming

• De zekerheid aanbrengen dat je met jouw plan voorbereid bent op iets anders dan aardgas brengt rust om vervolgens jouw geschikte moment te kiezen

En un momento dado zei een klant, die goed geluisterd had en al starend naar het plafond keek, tegen ons dat je op een fundament van een gezonde, comfortabele, veilige, betaalbare en ja ook duurzame woning met een goede nulmeting in staat bent om zelf je eigen plan te trekken. YES! Dat was hem!

Dus daar is ie dan, de door onze klanten bedachte 80-60-40 (en 20) werkwijze.

Over 80

In ons boek lees je in de inleiding van hoofdstuk 2 uitgebreid uit hoe het nu zit met de bovenste en onderste verbrandingswaarde van aardgas en we zagen dat als de retourtemperatuur van het water in je cv-circuit boven de 60 graden blijft je alleen met de onderste verbrandingswaarde te maken hebt. Maar dat is natuur- en scheikunde die bij het opleveren van een cv-ketel geen enkele rol speelt. “Zet hem maar op 80, dan word ik tenminste niet gebeld als het 10 graden vriest” is de houding van de gemiddelde installateur. Om het die installateur nog makkelijker te maken zijn er legio ketelfabrikanten die deze waarde maar vast voorprogrammeren in hun ketel. 80 graden dus.

Van 80 naar 60

Nu maken wij voor het gros van onze klanten warmteverlies-berekeningen van de startsituatie om daarna te kijken welke maatregelen welke effecten hebben. Geregeld zien we een hele grote afwijking tussen wat het model over de huidige situatie te vertellen heeft en wat de klant aan gas- of warmteverbruik opgeeft en we zijn tot het inzicht gekomen dat de oorzaak hiervan in de huidige slechte kierdichtheid van de woning ligt: de warmte waait zo hard weg dat er (vooral boven) niet tegen te stoken valt en we accepteren het dan maar dat het daar koud is. Het is belangrijk in te zien dat in een tochtig bushokje de grootheden comfort en energieverbruik communicerende vaten zijn:

Wat er dus nodig is om woningen met elkaar vergelijkbaar te maken is een level-playing-field: kieren dicht zodat de warmte in ieder geval blijft hangen. Het is (voor woningen na 1900 in iedere geval) altijd zo dat je ze met een cv-ketel en radiatoren altijd warm en comfortabel kan krijgen. Daarvoor is het wél nodig dat de woning goed en comfortabel geventileerd wordt. Als je advies vraagt aan Paris Proof Plan dan betekent dat voortaan: comfort-balans-ventilatie met warmteterugwinning. Er zijn partijen in de markt die kiezen voor het aanzuigen van koude “frisse” lucht boven ramen maar wij hebben daar gewoon geen goede ervaringen mee. Wij bekennen nu kleur en onze keuze is comfortbalansventilatie met warmteterugwinning. Met de kieren dicht en comfortventilatie kan de cv-ketel ALTIJD terug naar 60 graden en kan dus elke HR ketel daadwerkelijk in het HR-bereik gaan draaien.

Tijd voor een plan

Omdat je met deze eerste stap, die je altijd zonder spijt kunt uitvoeren, heel veel comfort in de woning brengt én al heel veel gas bespaart (doordat warmte niet meer wegwaait en de cv-ketel mag condenseren, onder andere) krijg je tijd om een plan te maken voor wat je de komende decennia met de woning wilt. Een Paris Proof Plan bijvoorbeeld, of een plug-and-play HogeTemperatuur Warmtepomprenovatie, All-Electric infrarood met doorstromers, een Passiefhuis-upgrade, of desnoods aan de lagetemperatuurstadsverwarming dat is natuurlijk helemaal aan de bewoner. Als je voor de 80-60-40 werkwijze gaat dan wordt de volgende stap …..

Van 60 naar 40

Die 60 graden smaakt naar meer want stel nou dat je door een beetje slim extra isoleren en warmtelekken repareren (we kijken hier speciaal naar de kozijnen en het glas) de temperatuur van de cv-ketel op 40 graden zou kunnen krijgen! Dan heb je opeens een apparaat op je zolder hangen dat doet alsof het een warmtepomp is maar gewoon nog op het oude vertrouwde aardgas draait. Met een draai aan de knop kan hij heet gezet worden mochten we iets nog niet goed genoeg gedaan hebben. Wat hier bijvoorbeeld speelt is het afgiftevermogen van de radiatoren. Ondanks dat het huis veel minder energie verliest en er dus minder warmte afgegeven hoeft te worden kan het zijn dat de radiatoren een upgrade verdienen. Hier komt de combinatie leidingwerk anno 2020 maken (oude leidingen zijn vaak te dun en versleten) samen met lage temperatuur convectoren voor de woonkamer in beeld. Of vloerverwarming natuurlijk maar dat had je in je plan al lang bedacht. Mooi moment om nu dan die overschakeling te maken.

Stagelopen met je cv

We schreven  het net al maar nu wordt het dan echt tijd om serieus stage te gaan lopen:  ketel op 40 en elke dag de gasstand en de graaddagen noteren, liefst automatisch en gemonitord. Die twee samen vertellen je tot op de kilowatt nauwkeurig hoe groot de warmtepomp moet zijn (of hoeveel GJ-stadsverarming je af gaat nemen als bij jou de straat open gaat). Hoe het ook zij,  je hebt je warmtekeuzemoment* uitgesteld tot het moment dat het voor jou uitkwam om de energietransitie te maken en in de tussentijd woonde je in een lekker warm en gezond huis en besteedde je elke onderhouds-euro op een manier die bijdroeg aan jouw gekozen einddoel.

(en 20)

Als je klaar bent met jouw energietransitie is de kans behoorlijk groot dat je een warmtepomp (of samen met je straatgenoten een buurtwarmtepomp) hebt en kan je door je vloer ook water van 20 graden laten lopen en kan je tijdens de helaas steeds frequentere hittegolven fijn koelen in je huis. Met de deuren dicht om de hitte buiten te houden en de koelte binnen. En zonder de moord te stikken omdat je lekkere comfortabel balansventilatie met koelteterugwinning koos, lang geleden toen je je eerste stap zette.

*Warmtekeuzemoment is een term die we met liefde geadopteerd hebben van Marieke Wiersma van Grunneger Power

PS. Op 25 februari in Barendrecht ,op 13 maart in Weert en op 17 april in Eindhoven geven we weer inspiratiedagen waarop we diep ingaan op deze en vele andere vraagstukken rond het verduurzamen van woonhuizen, straten, flats en woonwijken. Leuk voor de beleidsambtenaar, installateur, projectontwikkelaar en huiseigenaar omdat het altijd over jullie eigen huizen en projecten gaat. We hebben er weer zin!